Spółdzielcze własnościowe pr. do lokalu (mieszkalnego, użytkowego, miejsca postojowego w garażu):
- ograniczone prawo rzeczowe
- powstaje z chwilą zawarcia umowy o ustanowienie tego pr.– w formie pisemnej pod rygorem nieważności,
- zbywalne - akt notarialny (można zbyć ułamkową część prawa),
- dziedziczne,
- podlegające egzekucji,
- może należeć do więcej niż jednej osoby ale członkiem spółdzielni może być tylko jedna z tych osób, (chyba, że małżonkowie),
- może należeć do osoby prawnej,
- zbycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu obejmuje także wkład budowlany. Dopóki prawo to nie wygaśnie, zbycie samego wkładu jest nieważne.
- W wypadku wygaśnięcia prawa spółdzielnia wypłaca osobie uprawnionej wartość rynkową lokalu.
- W wypadkach gdy ustawa przewiduje wygaśnięcie prawa, jeżeli jest obciążone hipoteką, nie wygasa, lecz przechodzi z mocy prawa na spółdzielnię. Spółdzielnia powinna je zbyć w drodze przetargu w terminie 6 m-cy.
Do egzekucji ze spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu stosuje się odpowiednio przepisy o egzekucji z nieruchomości.
Na pisemne żądanie członka, któremu przysługuje spółdzielcze własnościowe pr. do lokalu, spółdzielnia mieszkaniowa jest obowiązana zawrzeć z tym członkiem umowę przeniesienia własności lokalu .
Wkład mieszkaniowy = różnica m. kosztem budowy lokalu, a uzyskaną przez spółdzielnię pomocą ze środków publicznych (wg zas. określonych w statucie).
Wkład budowlany =
całość kosztów budowy lokalu (wg zas. określonych w statucie i w umowie).
Poprzez umowę o ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu spółdzielnia zobowiązuje się oddać członkowi lokal do używania a członek zobowiązuje się wnieść wkład budowlany oraz uiszczać opłaty określone w ustawie i statucie spółdzielni.
Na etapie poprzedzającym ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu – w procesie realizacji inwestycji budowlanej - z członkiem ubiegającym się o ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu spółdzielnia zawiera umowę o budowę lokalu (również forma pisemna pod rygorem nieważności). Umowa ta, powinna zobowiązywać strony do zawarcia, po wybudowaniu lokalu, umowy o ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do tego lokalu, a ponadto powinna zawierać zobowiązanie członka spółdzielni do pokrywania kosztów zadania inwestycyjnego w części przypadającej na jego lokal przez wniesienie wkładu budowlanego oraz do uczestniczenia w innych zobowiązaniach spółdzielni związanych z budową - określonych w umowie.
Członek ubiegający się o ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu wnosi wkład budowlany według zasad określonych w statucie i w umowie w wysokości odpowiadającej całości kosztów budowy przypadających na dany lokal. Jeżeli część wkładu budowlanego została sfinansowana z zaciągniętego przez spółdzielnię kredytu na sfinansowanie kosztów budowy danego lokalu, członek jest obowiązany uczestniczyć w spłacie tego kredytu wraz z odsetkami w części przypadającej na jego lokal.
Z chwilą zawarcia umowy o budowę lokalu, powstaje roszczenie o ustanowienie odrębnej własności lokalu, zwane ekspektatywą własnościowego prawa do lokalu.
Wynajęcie lub oddanie w bezpłatne używanie całego lub części lokalu, do którego przysługuje członkowi spółdzielcze własnościowe pr. do lokalu, nie wymaga zgody spółdzielni, chyba że wiązałoby się ze zmianą sposobu korzystania z lokalu albo jego przeznaczenia.
Po zakończeniu postępowania likwidacyjnego, upadłościowego lub egzekucyjnego, jeżeli nabywcą budynku nie jest inna spółdzielnia mieszkaniowa, pr. to przekształca się w odrębną własność lokalu albo własność domu jednorodzinnego.
Śmierć członka, któremu przysługiwało własnościowe spółdzielcze pr. do lokalu powoduje, że spadkobierca (spadkobiercy) nabywa je w dacie otwarcia spadku i to niezależnie od uzyskania członkostwa spadkobiercy w spółdzielni. Nie musi on przystępować do spółdzielni, chociaż ma takie pr.
Jeżeli spółdzielcze własnościowe pr. do lokalu przeszło na kilku spadkobierców, powinni oni, w terminie jednego roku od dnia otwarcia spadku, wyznaczyć spośród siebie pełnomocnika w celu dokonywania czynności prawnych związanych z wykonywaniem tego prawa, włącznie z zawarciem w ich imieniu umowy o przeniesienie własności lokalu. W razie bezskutecznego upływu tego terminu, na wniosek spadkobierców lub spółdzielni, sąd w postępowaniu nieprocesowym wyznaczy przedstawiciela.
Do egzekucji ze spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu stosuje się odpowiednio przepisy o egzekucji z nieruchomości.